Унгарија под водство на Виктор Орбан веќе подолго време е предмет на критики од страна на Европската унија. Брисел ја обвинува унгарската влада за кршење на владеењето на правото, ограничување на независноста на судството, цензура на медиумите и потиснување на граѓанското општество.
Како резултат на овие критики, Европската унија замрзна милијарди евра европски фондови наменети за Унгарија, барајќи од владата на Орбан да спроведе реформи што ќе ги зајакнат демократските институции.
Но, најголемиот судир помеѓу Унгарија и остатокот од Европската унија дојде поради руската агресија врз Украина. Унгарија често го користеше правото на вето за да ги блокира заедничките одлуки на ЕУ за санкции против Русија и за воена и финансиска помош за Украина.
На самитот на Европската унија во декември 2023 година, Орбан го блокираше пакетот од 50 милијарди евра помош за Украина, предизвикувајќи жестоки реакции од европските лидери.
Може ли Унгарија навистина да остане без право на глас?
Во меѓувреме, се покренува иницијатива за одземање на гласачкото право на Унгарија во Европската унија поради, како што се наведува, нејзиното постојано блокирање на заедничките одлуки.
Претставниците на паневропската партија Волт подготвија акционен план од девет точки што ќе го испратат до лидерите на ЕУ пред вонредниот самит закажан за утре.
Членот 7 од Договорот за Европската унија предвидува дека земја-членка што систематски ги крши вредностите на Унијата може да биде санкционирана со одземање на правото на глас во Советот на ЕУ.
Но, активирањето на втората фаза од членот 7 бара поддршка од сите останати земји-членки, што значи дека дури и една држава може да ја блокира оваа одлука. Тоа го прави процесот сложен и политички неизвесен.
Сепак, Волт смета дека со овој план се врши силен политички притисок врз Европската комисија и земјите-членки да преземат конкретни чекори против Унгарија.
Кои се Волт и зошто го покренуваат овој план?
Волт е паневропска политичка партија основана во 2017 година како одговор на растечките популистички движења и Брегзит. Таа работи во повеќе од 30 европски земји со цел да создаде пообединета и федерална Европа.
Партијата се залага за јакнење на институциите на ЕУ, за реформи во процесот на одлучување и за создавање на заедничка европска влада.
На европските избори во 2024 година, Волт освои пет места во Европскиот парламент, два во Холандија и три во Германија, што ѝ овозможи поголемо политичко влијание.
Какви ќе бидат следните чекори?
Вонредниот самит на Европската унија ќе биде клучен за натамошниот тек на настаните. Лидерите на ЕУ ќе мора да решат дали ќе преземат поостри мерки против Унгарија или ќе се обидат да најдат компромис.
Доколку иницијативата на Волт добие поддршка, тоа може да значи историски преседан во ЕУ и значајна промена во начинот на функционирање на Унијата.
Но, ако земјите-членки не се договорат, тогаш ќе стане јасно дека Европската унија сè уште не е подготвена да се соочи со сопствените институционални предизвици.
Случајот со Унгарија може да стане тест за иднината на ЕУ – дали ќе остане во сегашната форма или ќе се движи кон подлабока интеграција и поцврсти механизми за заштита на европските вредности.
