Според годишниот извештај за работата на судовите на Судскиот совет во 2022 година од вкупно 27 основни судови низ земјава ажурни се 14, а неажурни 13. Ваквата оценка е врз основа на разликата меѓу бројот на примени и решени предмети во годината. Односно судовите кои решиле повеќе од примените предмети во текот на годината се ажурни, додека, тие кои не успеале и го зголемиле бројот на заостанати предмети се неажурни.
Па така, меѓу најажурните, односно најмногу е намален бројот на заостанати предмети во ОС Гостивар – 649, така што секој активен судија во просек завршил 1 968 предмети, додека меѓу неажурните, како што е ОС Тетово, иако решил 3 906 предмети по судија, сепак е неажурен и заостанал за 1 223 предмети.
Ако се земе по апелациони подрачја најажурно е апелационото подрачје Гостивар каде секој активен судија решил во просек по 2 829 предмети, но, истовремено тоа е и едно од најпополнетите апелациони подрачје со 65 проценти пополнетост и 13,7 активни судии на 100 илјади жители.
На ниво на држава во просек секоја активен судија низ основните судови во 2022 година решил во просек по 2 133 предмети, во ОС Ресен, кој е оценет како ажурен, секој судија решил во просек по 1 419 предмети, додека во ОС Битола, кој е оценет како неажурен, секој судија решил по 2 320 предмети.
Промоција на иницијативата „Отворено судство“ која е дел од програмата „Подобрување на транспарентноста, правната сигурност и ефикасноста на судството во Северна Македонија” ќе се одржи денес.
Пописот во 2021 година, отвори и едно друго прашање, а тоа е поставеноста на судската мрежа во земјава. Така, ОС Гостивар има по 21,2 судии на 100 илјади жители и е ажурен, додека ОС Прилеп со 6,8 судии на 100 илјади жители и е неажурен.
Од сите основни судови во 2022 година, само еден работел со 100 процентна пополнетост по ситсематизација. Тоа е ОС Неготино кој по систематизација требало да работи со пет судии и според Годишниот извештај на Судски совет имал пет активни судии. Секој судија во ОС Неготино во просек решил по 1 419 предмети и на крајот од годината овој суд го намалил бројот на предмети за 318. За споредба, во ОС Струга секој судија решил во просек по 2 718 предмети, но сепак на крајот од годината бројот на нерешени предмети се зголемил за 1 259.
Во 2022 година во основните судови низ земјава имало вкупно 288 активни судии, што значи дека секој во просек опслужувал по 6 364 жители или во просек имало по 15,7 судии на 100 илјади жители.
Но, ОС Неготино е редок позитивен исклучок меѓу судовите, па додека сите ОС во просек работеле со околу 2/3 пополнетост, има и такви кои биле со половина од потребниот капацитет, па дури и некои со ниту еден активен судија, кои многу веројатно работеле со делегирани судии од други судови. Така, иако ОС Делчево немал ниту еден активен судија во 2022 година, според извештајот на Судскиот совет, решил 5 012 предмети. Но, и со толку решени предмети според Годишниот извештај на Судскиот совет, според работата овој суд е оценет како неажурен во 2022 година.
Според евиденцијата на пополнети судски места во судовите во земјава на почетокот на 2022 година има 20 помалку судии во однос на претходната 2021 година. На крајот на 2022 година има 68 помалку судии во однос на крајот на 2021 година. Просечно во 2021 година може да се земе број од 493 судии, а во 2022 година 449 судии или за 44 судии помалку.
Во просек сите основните судови на ниво на државава во 2022 година работеле со двајца од тројца потребни судии по систематизација, односно од предвидените 456 судии по систематизација пополнети биле околу 63 проценти.
Судскиот совет како причина за намалувањето на судиите ги наведува природниот одлив поради исполнување на условите за старосна пензија, како и немањето законски услови за избор на нови судии со оглед дека нема кандидати кои ја завршиле Академијата за судии и јавни обвинители.
Бројот на судии во земјава е во постојан пад во последните неколку години од 499 во 2019, на 493 во 2020, 473 во 2021, на 449 судии во 2022 година.
Судовите на Апелационо подрачје Скопје 2022 година ја почнале со 38 200 нерешени предмети, а примиле нови 259 034 предмети. Од нив решиле 254 135 предмети, а останале нерешени 43 099 предмети. Со пополнетост од 69,9 проценти и решени во просек по 1540 предмети на судија, основните судови на Апелационо подрачје Скопје не го совладале приливот на предмети и го зголемиле заостатокот за 4 899 предмети на ниво на апелационо подрачје.
Сепак од девет основни судови на ова апелациони подрачје, ажурни се седум, а како неажурни се оценети Кривичниот и Граѓанскиот суд во Скопје.
