Доналд Трамп повторно се врати во Белата куќа, заканувајќи се дека ќе го урне светскиот поредок и ќе изгради нова американска империја, од Панама до Гренланд. И, засега, европските политичари и бирократи решително одбија да реагираат со бурно негодување.
Реакцијата на огнениот инаугуративен говор на Трамп од ходниците на Европската комисија во Брисел е пригушена. Претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен не го ни спомна тоа во својот говор на Светскиот економски форум во Давос.
Исто така, немаше преголема драматизација кога Трамп се повлече од Парискиот договор за климата, а само тивко негодување се слушаше кога тој ја презираше Светската здравствена организација (СЗО) и го започна процесот на повлекување од неа.
Смирената реакција на Европа на Трамп беше и намерна и тактичка. Европа не сака да започне конфликти со непредвидлив американски лидер и разбира дека јавното морализирање може да има само спротивен ефект.
„Потребни се ладни умови“, рече германскиот канцелар Олаф Шолц и додаде:
„Одлично е јасно дека претседателот Трамп и неговата администрација ќе го држат светот во неизвесност во годините што доаѓаат – во енергетската и климатската политика, трговската политика, надворешната и безбедносната политика и многу други области“.
Сепак, Шолц спомена и дека европската смиреност не треба погрешно да се протолкува како снисходлива кон никого.
Иако е јасно дека Европа не сака конфликт со САД, овојпат направи многу повеќе за да се подготви за можни конфликти отколку што беше случајот за време на првиот мандат на Трамп.
На трговскиот фронт, Брисел и Лондон со месеци симулираа можни сценарија и подготвуваа арсенал алатки за потенцијална трговска војна. Официјалните лица се надеваат дека ќе го одвратат Трамп од воведување казнени царини за европскиот извоз, но се подготвени на серија контрамерки, вклучително и воведување одмазднички тарифи.
Неговата извршна наредба за трговската политика „Америка на прво место“ му наложува на неговиот тим само да ја истражува идејата за универзални царини, кои тој веќе се закани дека ќе ги наметне на ЕУ. Тоа е околу десет проценти.
Сепак, иако наредбата бараше преиспитување на трговскиот договор со Кина и мерките за решавање на трговскиот дисбаланс и манипулацијата со валутата од американските трговски партнери, таа директно не ја спомна Европа.
Само неколку часа откако положи заклетва, Трамп и понуди на Европа начин да избегне трговска војна, велејќи: „Единственото нешто што можам да го направам брзо е да ги купам нашата нафта и гас“.
Во вторникот Европската комисија потврди дека сериозно ја сфаќа понудата и директно ќе контактира со Белата куќа.
„Мораме да воспоставиме контакт со нив и да видиме како понатаму. Приоритет е да го започнеме разговорот, да се вклучиме рано, да разговараме за заедничките интереси и потоа да бидеме подготвени да преговараме“, рече портпаролката за енергетика Ана-Каиса Итконен.
А, во врска со поддршката за Украина, европските лидери, вклучително и новиот британски премиер Кир Стармер, забрзано работат на планови за да покажат дека се подготвени да го преземат товарот и да се договорат за идните аранжмани со Трамп. Има две причини – во случај на потреба, но и за да му покажат на Трамп дека се доверливи партнери, а не само оние кои се влечат по себе.
„Трамп е политичар воден од интереси, а не од вредности. Затоа мора да се жалите на неговите интереси. Нема да биде во негов интерес да изгледа дека Путин победил или добил лош договор“, вели еден западен функционер и забележува:
„Егото на Трамп би било повредено од лош договор за Украина бидејќи може да ја охрабри Кина. А, неговото его е силен мотиватор“.
Во минатото, Трамп ги шокираше сојузниците на САД предлагајќи ја можноста за повлекување на САД од НАТО. Тој предложи нова цел, членките на НАТО да трошат пет отсто од својот БДП за одбрана, наместо сегашните два отсто, до кои многу европски земји се уште не стигнале. Но, прашањата за одбраната и безбедноста се приоритет на ЕУ во моментов, со или без Трамп, и на тоа се работи повеќе отколку во претходните години.
„Во време на голема војна на континентот, влогот за Европа во правилното калибрирање на одговорот е поголем отколку за кој било друг регион во светот. Но, Трамп се покажува како непредвидлив и подготвен да ги тестира границите на партнерствата на сосема неочекувани начини. Ова го прави разбирањето на неговите намери итно за светските лидери – и исклучително тешко“, рече Лесли Винџамури, директорка за Америка во тинк-тенкот Chatham House во Лондон.
(Политико)
