Владините мерки за ограничување на маржите и намалување на цените на прехранбените производи предизвикаа значителен интерес, но, според последните извештаи, не успеаја да ја исполнат својата цел – да обезбедат пониски цени за граѓаните. Повеќе медиумски истражувања укажуваат на тоа дека и покрај донесените мерки, цените на основните производи остануваат високи, а намалувањето од очекуваните 10% на над 70 прехранбени производи сè уште не се реализира во маркетите.
Недоволна примена и забелешки од граѓаните
Истражувањето на ТВ АЛСАТ и Телма потврдуваат дека маркетите не ја применуваат мерката според очекувањата. Во теренските проверки беше забележано дека маркетите не ги поставиле потребните ознаки „помалку трошоци, повеќе за тебе“, кои требаше да ги означат производите на кои владата наметна пониски маржи. Иако Пазарниот инспекторат им даде рок на маркетите да го направат тоа до крајот на денот, многумина од граѓаните истакнаа дека не забележале пониски цени и дека трговците дури и ги покачиле цените пред воведувањето на мерката.
„Не видов никакво намалување, дури ги прашав зошто, а ми кажаа дека одлуката не е објавена во Службен весник,“ изјави еден од анкетираните граѓани за Телма. Оваа појава создаде голема недоверба кај потрошувачите, кои сметаат дека мерките немаат реален ефект.
Манипулации од трговците и реакција од синдикатите
Проблемите не завршуваат само со неприменувањето на мерката, туку синдикатите исто така алармираат за можни манипулации од страна на трговците. Според Сојузот на синдикатите на Македонија (ССМ), некои трговци ги зголемиле цените на основните производи уште пред мерката официјално да стапи на сила, за да ги зголемат своите профити и да ги минимизираат ефектите на ограничените маржи.
„Трговците ги искористија најавите за воведување на ограничени маржи за да ги зголемат цените, и на тој начин дополнително да профитираат на штета на граѓаните и работниците,“ соопшти ССМ. Оваа стратегија значително ја ослабува ефективноста на владините мерки и ги става граѓаните во уште понеповолна позиција.
Непроменети или зголемени трошоци за живот
Според најновите податоци од ССМ, минималната потрошувачка кошничка за четиричлено семејство во септември 2024 година изнесува 61.306 денари, што е за 107 денари повеќе од претходниот месец. Од тие средства, најголем дел се трошат за храна и пијалаци, при што трошоците во овој сегмент скокнале за 717 денари во однос на претходниот месец. Ова дополнително ја отежнува ситуацијата за граѓаните, кои веќе се борат со зголемени трошоци за живот, и во услови на ограничени примања, владините мерки не успеваат да им донесат значително олеснување.
Владините мерки се недоволно ефективни
И покрај намерите на Владата да ги ограничи маржите и да ги намали цените на основните прехранбени производи, досегашните резултати се далеку од задоволителни. Недоволната контрола и транспарентност во примената на мерките, како и манипулациите од страна на трговците, го намалуваат ефектот од мерките и продолжуваат да создаваат дополнителен економски товар за граѓаните.
Пазарниот инспекторат вети санкции за трговците кои нема да ја почитуваат одлуката, но граѓаните остануваат скептични дали тоа ќе доведе до реални промени.
Аналитичарите предупредуваат дека намалувањето на маржите не е доволно за долгорочна стабилизација на цените, особено ако не е придружено со други економски мерки кои би ги адресирале основните проблеми, како ниските плати и инфлацијата. За граѓаните, потребни се поодржливи решенија кои ќе овозможат поголема сигурност и стабилност на пазарот, наместо само краткорочни мерки кои немаат значително влијание врз нивните секојдневни трошоци.
