26 мај 2020
Национална географија – Вашингтон
На 6 август 1945 година, кога експлодираше ураниумската бомба „Мало момче“ (Литл бој) над Хирошима, речси ништо не остана живо – загинаа околу 237.000 од вкупно 255.000 жители на градот, а скоро сите животни и растенија беа збришани.
Но, атомската бомба ја преживеале 170 дрвја што се опоравиле и го дочекаа 21-от век, во Јапонија, овие дрвја се нарекуваат Хибакјумоку. Меѓу нив, најимпресивни се дрвјата Гинко – шест од нив пораснаа само на еден до два километра оддалеченост од местото на експлозијата, каде не остана ништо.
Овие шест Гинко дрвја се се уште живи, а најстарото од нив било засадено во 1740 година – имало повеќе од 200 години кога експлодираше „Малото момче“. Најблизу до местото на експлозијата, оддалечено само 1130 метри, гинко беше засаден во 1850 година во близина на храмот Хозенбу, што беше избришан од бомбата.
Во моментот на експлозијата, дрвјата добија огромна доза на зрачење и беа покриени со голема количина пепел и прашина, кои долго време лебдеа во воздухот. Сите лисја беа изгорени. Но, силниот корен што расте длабоко под земја ги држеше дрвјата во место, а кога дојде пролетта, на голите крошна се појавија нови светли зелени лисја. Не само што дрвјата чудесно преживеаја, туку и закрепнаа со изненадувачка брзина – затоа овој вид, Гинко билоба, се нарекува и „гласник на надеж” во Јапонија.
Анализата на геномот на Гинко билоба покажа дека многу гени ги регулираат софистицираните механизми за одбрана на хемиски и антибактериски и ги штитат дрвјата од инсекти, гниења и болести.
Во исто време, анализата на старите дрвја, стари повеќе од шест века, утврди дека, за разлика од повеќето живи суштества, Гинко дрвјата не се склони на дегенеративни заболувања, што ги одржува силни и здрави дури и во староста. Поради сето ова, тие се добро прилагодени на животот дури и во загадените градови.
Чудното дрво, со висина од 20 до 30 метри, а може и повеќе, лесно ќе го препознаете во некој парк или шума по специфичната светло зелена боја на крошната и необични лисја во форма на лепеза, што на есен одеднаш стануваат светло жолти. Листовите се триаголни со засеци на врвот, а женските семиња во пазувата на листовите се формираат мали семени ембриони.
Имено, има машки и женски Гинко дрвја. Женските дрвја развиваат семиња што личат на мала кајсија, поради што во Јапонија се нарекува сребрена кајсија. Семето се користи во исхраната, за некои традиционални јадења, но исто така се смета за афродизијак. Сепак, семето мириса непријатно надвор, па во парковите најчесто се садат машки семиња.
Иако во аптеките може да се најдат различни препарати базирани на екстракт од ова растение, неодамнешните студии покажуваат дека тие немаат значително влијание врз третманот на Алцхајмерова болест и други болести поврзани со меморија, внимание и когнитивна функција, како што понекогаш се мисли.
Гинко е, таканаречен жив фосил – растение кое нема живи роднини. Различните остатоци од гинко што се пронајдени укажуваат на тоа дека овој листопаден голосеменец живеел пред околу 270 милиони години (диносаурусите исчезнале пред околу 66 милиони години) и бил многу распространет.
Чарлс Дарвин во својата книга „За потеклото на видовите“ пишува дека има видови кои се поврзани со некои долгогодишни растенија. Овие растенија преживеале до денес и тој ги нарекол живи фосили. Општо, името се користи за означување на растенија и животни што постоеле во неколку геолошки периоди, што задржале некои од примитивните карактеристики и дека морфолошки и физиолошки личат на фосили – како на пример крокодилите, кои ги надживеале диносаурусите.
Денес, Гинко се смета за свето дрво во Азија и се одгледува во дворовите на палатите, а расте диво само во југоисточна Кина, во планински области. Во Европа и САД се одгледува во паркови каде привлекува големо внимание со својот необичен изглед. ки/ссм/
