Претседателот на САД, Доналд Трамп, инвестираше огромни суми пари во различни сектори од почетокот на неговиот втор мандат. Критичарите го обвинуваат дека ја користи својата позиција – сосема отворено – за да го зголеми своето лично богатство.
Откако беше повторно избран на функцијата претседател на САД, Доналд Трамп постојано се соочува со обвинувања дека остварува лична добивка од претседателската позиција. Тој и неговото семејство неодамна склучија бројни зделки – од недвижнини и криптовалути, до обврзници и акции. Дали постои некаков модел што укажува на лично збогатување?
Во Соединетите Американски Држави, претседателите, потпретседателите и другите високи функционери се обврзани според Законот за владина етика од 1978 година, донесен по скандалот Вотергејт, да ги објавуваат своите финансии годишно. Извештаите се доставуваат до Канцеларијата за владина етика (OGE) и се достапни за јавноста.
Обврзници вредни повеќе од 100 милиони долари
Според актуелните документи на OGE, Трамп направил повеќе од 600 финансиски трансакции и инвестирал над 100 милиони долари во корпоративни, комунални и државни обврзници од 21 јануари 2025 година. Меѓу компаниите чии обврзници ги купил се Citigroup, Morgan Stanley, Meta, T-Mobile US, Home Depot и UnitedHealth.
На овој начин, републиканскиот претседател има акции во сектори кои би можеле да профитираат од политичките одлуки на неговата администрација, како што е, на пример, дерегулацијата на финансискиот пазар. Критичарите го гледаат ова како потенцијален конфликт на интереси.
Трамп како акционер
Што се однесува до акциите, нема јавна евиденција за купувања или продажби од почетокот на неговиот втор мандат. Меѓутоа, според најновиот извештај на крајот на 2024 година, Трамп имал значителни удели во Microsoft, Blackstone и неговата сопствена компанија, Trump Media and Technologies Group.
Тој исто така поседувал акции на технолошки и големи компании како што се Amazon, Alphabet, Meta, Tesla, Berkshire Hedway, PepsiCo, JP Morgan Chase, Coca-Cola и Pfizer.
Трамп и необичниот договор со Нвидиа
Најголемите индивидуални позиции беа во Nvidia – помеѓу 615.000 и 1,3 милиони долари – и Apple – помеѓу 650.000 и 1,35 милиони долари. Двете компании се директно зависни од неговите политички одлуки.
Nvidia мора да предаде 15 проценти од своите приходи во Кина на владата на САД – многу необичен и, според експертите, невиден потег во историјата на САД
Трамп прво целосно ѝ забрани на Nvidia да продава чипови на Кина, но неодамна ја олабави оваа одлука. За возврат, Nvidia мора да отстапи 15 проценти од своите кинески приходи на владата на САД – што експертите велат дека е невидено во историјата на САД.
Епл ослободен од нови давачки за чипови
На почетокот на август, Трамп објави тарифи до 100 проценти за увезени компјутерски чипови и полупроводници. Сепак, Apple нема да биде засегнат бидејќи, според Трамп, извршниот директор Тим Кук ветил дополнителни инвестиции во САД во вредност од 100 милијарди долари. По веста, цената на акциите на Apple се зголеми за повеќе од четири проценти.
Договори за недвижности во арапските земји
Тешко е да се одвојат инвестициите на Трамп во недвижности од неговите државни патувања. Неговото прво големо патување во странство го однесе во Саудиска Арабија, Катар и Обединетите Арапски Емирати – токму земјите каде што неговото семејство истовремено лансира нови или проширува постојни проекти.
Во мај започна работата на Трамп Тауер во Џеда, луксузен станбен комплекс со 47 ката на Црвеното Море. Семејството на Трамп, исто така, објави изградба на луксузен терен за голф во Катар „во стилот на Трамп“, како дел од проект вреден 5,5 милијарди долари, како и „Трамп Интернешнл Хотел и Кула“ во Дубаи – облакодер со 80 ката и највисок отворен базен во светот.
Крипто инвестициите носат милијарди
Криптовалутите се повеќе се натпреваруваат со традиционалниот бизнис со недвижности во портфолиото на Трамп. Американското списание Форбс процени во јуни дека само во претходните девет месеци, тој заработил околу една милијарда долари од инвестиции во Трамп-Мим-Коин и удел во компанијата World Liberty Financial.
Во јули, неговата холдинг компанија Trump Media and Technologies објави дека инвестира две милијарди долари во биткоин и други криптовалути. Според тоа, Трамп сака да се претстави како „крипто-претседател“ и е силно за дерегулација на секторот.
Колку Трамп всушност профитира од функцијата
Она што е особено спорно за критичарите е тоа што Трамп, за разлика од неговите претходници, не го префрлил своето богатство во таканаречениот „Слеп фонд“ (Blind Trust) на почетокот на вториот мандат. Со неговите средства управуваат неговите деца, првенствено Доналд Трамп помладиот. Во овој случај практично нема јасна граница помеѓу приватниот бизнис и јавната функција.
Ова е голема разлика во споредба со претходните претседатели. Џими Картер, на пример, ја префрлил својата фарма за кикирики во „слеп фонд“. Истото го сториле и Линдон Џонсон, Роналд Реган, Бил Клинтон, Џорџ В. Буш и Џорџ В. Буш.
Таканаречениот „квалификуван слеп фонд“ според Законот за етика од 1978 година значи дека сопственикот нема контрола, знаење или влијание врз управувањето со средствата, само квартални извештаи за вредност, без детали за трансакциите.
Трамп побогат од кога било
Дали Трамп навистина го злоупотребува претседателството како никој пред него, за да се збогати? Со одбивањето да префрли средства во „слепиот фонд“, тој сигурно се изложува на критики. Тврдењата за судир на интереси тешко се отфрлаат.
Меѓутоа, Трамп и неговото семејство ги отфрлаат обвинувањата дека заработуваат пари од политиката. Неговиот син Ерик изјави за „Фајненшл тајмс“ во јуни: „Ако има семејство кое не профитирало од политиката, тоа е семејството Трамп“.
Меѓутоа, фактот е дека Доналд Трамп, според проценките на списанието „Форбс“, моментално има богатство од 5,5 милијарди долари. Тоа значи дека е побогат од кога било досега.
Angela Gepfert / ARD
