Лидерите на државите членки се собираат во Вилнус оваа недела за НАТО самитот, со цел да ги надминат поделбите во врска со притисокот на Украина за пат кон членство и да стават крај на блокадата на Турција за приклучување на Шведска во трансатлантската воена алијанса.
Самитот во литванската престолнина утре и задутре ќе го чуваат ракетни батерии „Патриот“ од Германија, воени авиони и сили од 17 земји.
Американскиот претседател Џо Бајден, турскиот претседател Таип Ердоган, германскиот канцелар Олаф Шолц, францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Риши Сунак ќе бидат меѓу лидерите на НАТО, кои ќе присуствуваат на самитот во малата балтичка држава.
Се очекува да присуствува и украинскиот претседател Володимир Зеленски и да изврши притисок Украина да биде примена во НАТО наскоро откако ќе заврши војната предизвикана од руската инвазија.
Членките на НАТО во Источна Европа изразија силна поддршка за ставот на Украина, тврдејќи дека ставањето на Киев под чадорот за колективна безбедност на алијансата е најдобриот начин да се спречи нова војна со Русија.
Но, други, како што се САД и Германија, беа многу повнимателни, претпазливи за каков било потег за кој се плашат дека може да го вовлече НАТО во директен конфликт со Русија, што потенцијално ќе предизвика глобална војна.
„Очекувам нашите лидери да потврдат дека Украина ќе стане членка на НАТО и ќе се обединат за тоа како да ја приближат Украина до нејзината цел“, изјави во петокот генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, чиј мандат беше продолжен за една година пред самитот.
Разговори меѓу Турција и Шведска
Руската инвазијата ги поттикна Финска и Шведска да се откажат од децениското воено неврзување и да аплицираат за влез во НАТО. Во Вилнус, Финска ќе присуствува на својот прв самит на НАТО како членка. Но, пристапот на Шведска беше задржан од Турција.
Турција ја обвинува Шведска дека не прави доволно за да ги сузбие курдските милитанти, но Стокхолм вели дека ги исполнила своите обврски од договорот со Анкара – став што го поддржа Столтенберг.
Ердоган во петокот во тенко прикриената референца за Шведска рече дека Турција нема да и верува на земја која е засолниште за терористи, додавајќи дека ќе ја усвои секоја одлука што е поволна за Анкара на самитот.
Во пресрет на самитот, Столтенберг ќе биде домаќин на Ердоган и на шведскиот премиер Улф Кристерсон на разговори за да се обидат да ги надминат нивните разлики.
На самитот, лидерите на НАТО, исто така, се очекува да се согласат дека сите треба да потрошат најмалку 2 отсто од националниот БДП на одбраната – надградба на ветувањето од 2014 година за придвижување кон тој број.
Во моментов, само 11 од 31 земја членка на НАТО ја исполнуваат целта.
