Камерите „Безбеден град“, кои ќе ги евидентираат сообраќајните прекршоци, се пуштени во употреба во Северна Македонија од 1 декември. Во текот на месец декември, граѓаните кои ќе ги прекршат сообраќајните правила ќе добиваат само опомени, додека од 1 јануари 2026 година ќе има и казни.
Овој проект е замислен како голема технолошка транзиција во полициското патролирање и контролата на сообраќајот. Целта на системот, како што наведува Министерството за внатрешни работи, е „поуреден и побезбеден сообраќај, подобрување на сообраќајната култура, намалување на несреќите, штетите и жртвите на патот“.
Министерот Тошковски истакна дека во наредниот период ќе се одлучи каква ќе биде толеранцијата за пребрзо возење.
„Има места во Европа каде што воопшто нема толеранција, има места каде што толеранцијата е 10% над дозволената брзина. Ќе разговараме во наредниот период и ќе одлучиме“, изјави Тошковски.
Како всушност функционира Безбедниот град?
Системот „Безбеден град“ автоматски ги евидентира сообраќајните прекршоци преку мрежа од камери, сензори и уреди за снимање, кои првично се инсталирани во Скопје, Тетово, Куманово и на главните автопати. Во првата фаза, системот ќе следи четири категории на прекршоци: пребрзо возење, поминување на црвено светло, возење со истечена регистрација и неправилно паркирање, додека во следната фаза ќе бидат додадени и други видови прекршоци.
Ова бара измени на Законот за безбедност на патиштата, како и пет или шест други закони кои веќе се во собраниска процедура и чии измени се неопходни за непречено функционирање на новиот систем, со цел да се минимизира човековото влијание.
Откако камерата ќе детектира прекршок, софтверот автоматски ја идентификува регистарската табличка и го поврзува возилото со сопственикот, а потоа Министерството за внатрешни работи испраќа СМС-порака и е-пошта со извештај и платен налог. Во меѓувреме, припадници на Министерството за внатрешни работи, кои ќе ја играат улогата на контролори, ќе го проверуваат системот и секоја порака што ја испраќа за да проценат дали прекршокот евидентиран од системот е валиден и технички исправен.
После тоа, сопственикот има рок од осум дена да плати половина од казната, по истекот на овој рок, целиот износ мора да го плати во следните осум дена, пред да започне постапката за присилно одземање. За прекршоци за кои е предвидена и забрана за возење, Министерството за внатрешни работи поднесува барање и до надлежниот суд.
Плаќањето може да се изврши електронски, а системот веднаш ќе го извести Министерството за внатрешни работи дека казната е платена. Во втората фаза од проектот, планирано е проширување на опсегот на кривични дела што системот ќе ги евидентира.
Како ќе бидат казнувани сопствениците на возила со странски регистарски таблички?
Од казни нема да бидат поштедени ниту странските возила. Министерот за внатрешни работи, Панче Тошковски, еден ден откако беа пуштени во употреба камерите „Безбеден град“, изјави дека системот на овој проект препознава и возила со странска регистрација и ќе ги казнува сопствениците на оние возила што ќе направат прекршоци.
На возачите на возила со странски регистарски таблички кои ќе извршат прекршоци во Северна Македонија нема да им биде забрането да ја напуштат земјата бидејќи тоа е регулирано со закон, но ќе им биде забрането да влезат во РМВ доколку имаат неплатени казни.
„Странските возила нема да бидат ослободени од регистрација на прекршоци. Утврдивме правила и процедури за тоа како ќе се утврдуваат прекршоците. На странските возила не може да им се забрани излез од Македонија, но ќе бидат информирани дека нема да можат повторно да влезат во Македонија доколку не ја платат казната. Го зедовме ова предвид и мислам дека дадовме соодветен одговор“, рече Тошковски.
Практиканства во европските земји
Идејата за „Безбеден град“ не е нова; во многу европски градови и земји, системите за автоматска контрола на сообраќајот (камери, ANPR, софтвер за препознавање прекршоци) долго време се дел од „паметната инфраструктура“. На пример, во земји како Шведска и Белгија, бројни студии покажуваат дека автоматското санкционирање води до значително намалување на сообраќајните несреќи, особено оние поврзани со пребрзо возење и погрешно маневрирање.
На Кипар, распоредувањето на мобилни камери за препознавање на регистарски таблички резултираше со намалување од 39% на смртните случаи во сообраќајни несреќи за 18 месеци од лансирањето.
Истражувањата покажуваат дека системи како што е „Безбеден град“, каде што се интегрирани камери, софтвер за анализа и автоматско санкционирање, можат да ја подобрат безбедноста, да ја намалат неизвесноста во сообраќајот и да ги поттикнат возачите да возат одговорно, особено на места каде што знаењето од традиционалното спроведување на законите е недоволно.
Ова значи дека Македонија, со лансирањето на Безбеден град, се приклучува на широк европски тренд, но вистинскиот успех ќе зависи од тоа како ќе се одржува системот, колку ќе биде транспарентен и како ќе реагираат граѓаните
