Корупцискиот скандал во Украина откриен оваа недела можеби предизвика загриженост за снабдувањето со воена помош на земјата, но одговорот на владата е дека тоа сепак може да помогне да се обезбеди поголема помош од Западот, изјавија голем број експерти за Њузвик.
Претходно неделава, шефот на Врховниот суд на Украина беше приведен од страна на антикорупциските власти како дел од истрагата за поткуп.
– „Несоодветната придобивка“ од 2,7 милиони долари „наменета за претседателот на Врховниот суд и адвокатот може да биде дел од поширока шема на антикорупциски притисок врз судовите“, Националната антикорупциска канцеларија на Украина и Специјализираното обвинителство за борба против корупцијата, – се вели во соопштението.
Агенциите не спомнаа имиња, но главниот судија Всеволод Книјазиев неделава беше сменет од функцијата, како што објавија повеќе медиуми.
– Ова е првпат овие органи на прогонот да ја разоткријат корупцијата на толку високо ниво – се наведува во заедничкото соопштение од вторникот.
Ова не е првпат корупцијата во Украина да се најде на насловните страници по избувнувањето на војната со Русија во февруари 2022 година. Во јануари оваа година, украинскиот претседател Володимир Зеленски разреши голем број функционери, вклучително и министри и гувернери.
– Се расчистуваат сите внатрешни проблеми кои ја кочат државата. Ова е неопходно за нашата одбрана и ни помага да се доближиме до европските институции – изјави тогаш Зеленски.
Украина има историја на корупција долго пред избувнувањето на војната со Русија. Во 2021 година, земјата беше рангирана на 122-то место од 180 земји според Индексот за перцепција на корупцијата на Транспаренси Интернешнл. Американската непрофитна организација Фридом Хаус ѝ дава на Украина оценка 50 од 100 во својот преглед на статусот на глобалната слобода. На прашањето „Дали мерките за заштита од официјална корупција се силни и ефективни?“, тоа и дава на земјата 1 од 4. Тие го забележуваат напредокот што Украина го постигнала по ова прашање, но инсистираат: „Корупцијата останува сериозен проблем, а политичкиот волјата за борба против неа е неконзистентна.’
Некои западни сојузници претходно изразија загриженост за тоа каде точно завршуваат различните форми на помош испратени до Украина. Милијарди долари беа испратени во земјата, а некои републиканци повикаа на ревизија за тоа како се троши. Имаше загриженост и од некои внатре во земјата, вклучително и Транспаренси Интернешнл Украина, за тоа како се водени истраги за корупција.
Експертите изјавија за Њузвик дека иако најновите откритија за корупција може дополнително да го нарушат угледот на земјата меѓу нејзините критичари, транспарентноста на истрагите на крајот ќе работи во корист на Украина, што ќе стане клучна не само за постигнување напредок во можните пристапи во ЕУ и НАТО, туку и во одржувањето на проток на воена помош.
На неговата неодамнешна европска турнеја во Рим, Берлин, Париз и Лондон, Зеленски ги удвои барањата за борбени авиони од западно производство како што е Ф-16, што би било значајна надградба на авионите од советската ера со кои моментално управуваат украинските воздухопловни сили.
– Сега работиме на создавање коалиција на борбени авиони, а моите посети на европските метрополи се делумно насочени кон тоа. Мислам дека ќе успееме во тоа – изјави Зеленски на новинарите за време на прес-конференцијата со германскиот канцелар Олаф Шолц.
Неколку сојузници на Киев ветија дека ќе обучуваат украински пилоти на авиони како Ф-16, но ниту една земја сè уште не ветила дека ќе обезбеди напредни борбени авиони. Експертите забележуваат дека постојат неколку причини за неподготвеноста на Западот да го обезбеди авионот, но некои велат дека отворената посветеност на Украина за откривање на корупцијата помага да се побара воена помош, како и поблиска соработка со западните институции.
– Иако донекаде шокантно, соопштението од вторник е јасен показател дека Украина е сериозна за отстранување на пречките за членство во ЕУ и НАТО, изјави Дејвид Дан, професор по политички науки на Универзитетот во Бирмингем во Обединетото Кралство.
– Ова е дел од напорите на Украина да се приклучи кон ЕУ и да стане „цврсто вградена на Запад“, истакнува Дан за Њузвик, додавајќи дека исто така е „во стратешки интерес на Европа и на САД да ѝ помогнат на Украина на овој пат“.
Последниот корупциски скандал може да ги поттикне резервите за помошта за Украина кои веќе се појавија на десната страна на американскиот политички спектар, рече Дан, но пошироката меѓународна заедница веројатно ќе биде поприемлива за антикорупциските обврски.
– Изложеноста на корупција укажува на ефективноста и ефикасноста на постоечката антикорупциска инфраструктура – тврди Андриј Билетски од Киевскиот центар за истражување и едукација против корупција.
– Го направија тоа што требаше да го направат. Откриле и се обиделе да изведат пред лицето на правдата висок функционер, шеф на Врховниот суд – изјави тој за Њузвик.
Мостот во Киев, кој се гради во последните 24 години и се уште не е завршен, е познат и како „Мост на корупцијата“.
– Бидејќи случајот е објавен преку официјални канали, а не преку медиумите, тоа покажува дека „се прават напори за откривање и решавање на корупцијата на највисоките нивоа на власта“, тврди Билетски.
– Сепак, важно е да се нагласи дека разоткривањето на корупцијата не треба да се смета како показател дека корупцијата е распространета или сеприсутна во целото судство или власт – посочува Билетски.
Веста е „силен сигнал дека Украина е сериозна не само за победа на бојното поле, туку и за преземање судски реформи што ќе ја доближат до стандардите на напредните демократии“, вели Михаил Алексеев, професор по политички науки на Универзитетот во Сан Диего.
Работата на украинската влада за искоренување на корупцијата на највисоките нивоа заслужува „повеќе, не помалку поддршка од нас и за нејзината војска и за градење институции“, вели Алексеев, додавајќи дека неодамнешните анкети на мислењето на Украина покажуваат дека нејзините жители не сакаат да се вратат во „корумпиран по патиштата од минатото“.
– Долгорочните значајни реформи ќе бидат невозможни доколку Русија ги задржи окупираните територии, продолжи со својата масивна воена агресија и ја истроши одбраната на Украина и волјата на нејзините сојузници да ја поддржат Украина воена – рече Алексеев.
– Би било „контрапродуктивно“ доколку украинските напори за елиминирање на долгогодишната корупција се искористат за да се запре поддршката за Украина – вели Дејвид Џордан, ко-директор на Институтот за воздух и вселена Фримен на Кралскиот колеџ во Лондон.
Ова би ги зголемило шансите за успех на Москва, рече тој, додавајќи дека би било „неверојатно кратковидно одлуките да се засноваат само на долго познатиот проблем на корупцијата што ја застрашува украинската јавност“ и затоа ќе ја направи „поверојатно дека Путин може да успее“, заклучува Џордан за Њузвик.
