ДПА/Германија
Одлуката на Турција да ги отвори своите западни граници кон членките на Европската унија Грција и Бугарија гу загрози договорот за бегалците меѓу Анкара и блокот.
Турција – во која се наоѓаат 4 милиони бегалци, меѓу кои и 3,6 милиони Сиријци – соопшти дека нема друг избор освен да ги олесни напорите да го задржи приливот на бегалци, како резултат на воената ескалација во сириската провинција Идлиб.
Северозападната провинција, што е последно упориште на опозицијата во Сирија, граничи со Турција. Со напредувањето на силите на сириската Влада има раселени околу еден милион луѓе, кои се упатуваат кон Турција.
Анкара вели дека веќе не може да ги задржи луѓето кои се обидуваат да стигнат до Европа. Тој потег доведе до илјадници мигранти во границите на Турција, при што Грција и Бугарија ја зајакнаа безбедноста и употребуваат сила и солзавец за да ги спречат луѓето.
– Што има во договорот?
Во 2016 година, Анкара и ЕУ постигнаа договор со цел да се запре протокот на бегалци кои се упатуваат кон Европа – многу од нив бегаат од војната во Сирија.
Турција се согласи да ги запре луѓето да стигнат на надворешните граници на ЕУ во соседна Грција и Бугарија и да ги земе луѓето што не се сметаат подобни за азил.
За возврат, ЕУ вети вкупно шест милијарди евра (7,4 милијарди долари) хуманитарна помош за бегалците во Турција, како и да земе до 72.000 Сиријци кои имаат право на азил – по еден Сириец за секое лице испратено во Турција.
– Како се случи договорот?
Договорот беше најголем одговор на ЕУ на миграциската криза во која стотици илјади луѓе стигнаа по Грција и Бугарија по копно и море преку Турција, почнувајќи од 2015 година.
Главните градови на ЕУ беа и остануваат остро поделени околу тоа како да се справат со приливот на баратели на азил и мигранти што се гледа во последните години, и тоа го пресретнаа популистички реакции во земји како Италија, Унгарија, Полска и Австрија.
Бидејќи неколку земји-членки не сакаат да преземат голем број и блокиран консензус меѓу лидерите, ЕУ се сврте кон Анкара.
– Колку пари се исплатени досега и каде одат?
Досега се издвоени 4,7 милијарди евра и исплатени се 3,2 милијарди евра, покажуваат најновите бројки на Европската комисија.
Брисел држи внимателен надзор над средствата. Специфични невладини организации – на пример УНИЦЕФ и Светската програма за храна – се избрани за проекти што се фокусираат на здравството, образованието и инфраструктурата.
Анкара ги сака парите директно.
– Зошто Турција е несреќна?
Турција им наплаќа своите богати соседи дека оставаат на цедило да бидат домаќини на милиони бегалци. Има население од 82 милиони, во споредба со вкупно 447 милиони од ЕУ.
Околу 1,2 милиони бегалци и мигранти стигнаа во Европа во 2015 и почетокот на 2016 година, според УНЦХР.
Ердоган во понеделникот рече дека Турција само девет години го носи товарот на бегалците, додавајќи дека сега е доцна. Турција предупреди пред неколку месеци: „Ако не го споделите товарот со нас, тогаш ние ќе отвориме порти“.
Претседателот, исто така, ги критикуваше европските земји за неподдржувањето на неговиот долгорочен план за безбедна зона по должината на границата на Турција со Сирија, каде Сиријците би можеле повторно да се населат.
„Или ние им даваме достоинствен живот или сите го делат товарот. Сега времето на еднострана жртва е готово“, рече тој.
Турција долго време бараше поголема европска поддршка за своите воени активности во Сирија, каде се бори против силите на сириските владини сили на претседателот Башар ал Асад, поддржани од Русија.
Анкара, исто така, ја обвинува ЕУ за застојност во исплатата на средствата ветени според договорот за 2016 година.
– Може ли договорот да пропадне?
Европската комисија останува посветена на договорот и ги зголеми изгледите за понатамошно финансирање откако ќе бидат исплатени 6-те милијарди евра.
Извршната власт на ЕУ во последниве денови постојано ја повикува Турција да ги почитува своите обврски и рече дека е во „интензивен дијалог“ со Анкара, вклучително и за прашањето за дополнителна поддршка за справување со сегашната состојба.
Бегалците се главно домашно прашање во Турција, која е зафатена од економска криза уште од 2018 година што ја направи потенка толеранцијата на земјата кон гостропримството.
Критичарите во Европа тврдат дека договорот ги третира бегалците како геополитички чипови за договарање од самиот почеток.
„Владите користат луѓе што бегаат од насилство и прогонство како пиони во политичка игра за да избегнат да преземат одговорност“, рече во понеделникот Евелиен ван Ромбург од кампањата за миграција „Оксфам Европа“.
